Door Harry Schipper – Harderwijkse politici staan buitengewoon kritisch tegenover de anderhalf miljoen euro kostende proef die de gemeente volgend jaar wil uitvoeren om erachter te komen hoe succesvol en gemotiveerd de inwoners van Harderwijk afval van plastic, metaal en drinkkartonnen (PMD) uit hun restafval weten te houden.
Feitelijk loopt de gemeente nu al inkomsten uit de afvalstoffenheffing mis doordat het inzamelen van afval niet aansluit op het in Harderwijk ingevoerde VANG-beleid (VANG: Van Afval Naar Grondstof) om afval zoveel mogelijk opnieuw te gebruiken. Omdat er minder restafval hoeft te worden afgevoerd, zou de gemeente ook minder kwijt moeten zijn aan het inzamelen en afvoeren. Maar dat is niet zo: inzamelaar Aconov declareert evenveel bij de gemeente, omdat zij volgens contract betaald wordt per lediging van hun vuilniswagens. Dus krijgt het bedrijf bij wijze van spreken ook voor een halfvolle vuilniswagen evenveel geld.De kosten zijn vooral zo hoog omdat de gemeente naar schatting ruim een miljoen euro minder inkomsten misloopt, omdat inwoners straks veel minder restaanval weggooien en dus minder afvalstoffenheffing hoeven te betalen
De bestaande contracten, die zijn gebaseerd op vooraf ingeschatte hoeveelheden afval, lopen nog door tot 2026. Volgens Enklaar zijn die contracten lastig aan te passen, terwijl ondertussen de hoeveelheid restafval per inwoner scherp daalt. Die was in 2016, toen de landelijke VANG-doelstelling door Harderwijk werd omarmt, nog meer dan tweehonderd kilo. De jaren erna daalde dat gewicht al flink tot net boven de 130 kilo.
Vorig jaar daalde in Harderwijk het aantal kilo’s restafval per persoon verder door tot 98 kilo: in lijn met de ambitie van de gemeente om dat jaar onder de honderd kilo uit te komen. Die daling van het aantal kilo’s restafval per inwoner zet dit jaar nóg scherper door. Dat komt omdat de gemeente nieuwe ‘gedifferentieerde tarieven’ (diftar) heeft ingevoerd, waarbij - naast een vast basistarief – betaald moet worden per lediging van een grijze container of per vuilniszak die in de ondergrondse container wordt gegooid. “Het scheidingspercentage van alle afvalgrondstofstromen ligt op 64 procent minder restafval dat is aangeboden. Daar mogen we best trots op zijn. We kunnen zeggen dat we op koers liggen, maar we zijn er nog niet”, hield Enklaar donderdagavond de leden van de commissie Ruimte voor.
Nee, dat klopt: de gemeente wil het aantal kilo’s restafval per inwoner van Harderwijk teruggebracht zien naar maximaal dertig kilo in het jaar 2025. Over wat de beste manier is om dat te bereiken, wordt al tijden gediscussieerd. Door de politiek, maar ook op straat. Enklaar: “Om die discussie te beslechten en alle emotie eruit te halen is besloten tot deze pilot. We gaan het gewoon proberen en de effecten ervan stevig monitoren, zodat we straks een goed afvalbeleid kunnen neerzetten dat duurzaam is en zorgt voor een schone stad. En waar inwoners ook mee uit de voeten kunnen”.
Die commissieleden moesten deze donderdag bepalen of straks de gemeenteraad het licht op groen zet voor de PMD-pilot. Inwoners van Harderwijk mogen dan een jaar lang hun PMD-afval gratis wegbrengen naar speciaal daarvoor bestemde (bovengrondse) containers die bij alle acht winkelcentra in de gemeente worden geplaatst. Dat kost eenmalig anderhalve ton en nog eens 180.000 euro om de bakken geregeld te legen en de inhoud af te voeren. Het gaat naar schatting nog eens vijftigduizend euro kosten om elk huishouden gratis plastic zakken te geven, speciaal voor het PMD-afval.
Maar de grootste kostenpost van de hele pilot vormt toch wel de inkomstenderving van ruim een miljoen euro, die de gemeente misloopt doordat inwoners kun afval straks nóg beter kunnen scheiden, zonder dat daar een daling van de inzamelingskosten tegenover staat. “Daar is het college, net als u, ontzettend van geschrokken”, aldus Enklaar die er fijntjes op wees dat het de gemeenteraad zelf was die hem eerder opdracht had gegeven om te onderzoeken wat voor Harderwijk de beste inzamel- en verwerkingsmethode is.
Nu gaat al het restafval uit Harderwijk nog naar de Omrin, een afvalverwerkingsbedrijf in Friesland waar na-scheiding plaatsvindt: al het afval wat hergebruikt kan worden, wordt er met zeer geavanceerde machines uit gehaald. Maar misschien is bronscheiding wel effectiever. Daarbij wordt plastic en metalen verpakkingsmateriaal en drankkartonnen al binnen het huishouden apart gehouden. Nu kan dat ook al, alleen moeten inwoners hun PMD-afval daarvoor wel zelf ‘helemaal’ wegbrengen naar het milieupark aan de Daltonstraat, waar het gratis wordt ingenomen. Extra werk, maar niettemin zijn veel huishoudens al enthousiast begonnen met het scheiden en wegbrengen van hun PMD-afval.
Met de pilot hoopt de gemeente inzicht te krijgen of meer inwoners straks zelf hun PMD-afval willen scheiden en wegbrengen naar de containers bij de wijkwinkelcentra. En ook, of ze zich er beter van bewust worden hoeveel verpakkingsmateriaal ze wel niet verbruiken. Wellicht leidt dat ertoe dat inwoners zelf naar mogelijkheden op zoek gaan om die hoeveelheid terug te dringen. PMD-afval scheiden – of beter nog: verminderen! - scheelt direct in hun portemonnee, want zo komt er nauwelijks nog restafval in de grijze containers. Die hoeven niet zo vaak meer geleegd en dat tikt met acht euro per keer snel aan. De keerzijde is dat het minder makkelijk wordt om van al je afval af te komen: je moet het PMD-afval straks zelf wegbrengen. De pilot moet verder uitwijzen of de kwaliteit – en daarmee de herbruikbaarheid – van de ingeleverde verpakkingsmaterialen hoog genoeg is.
Maar óf de pilot er komt en in welke vorm is nog even de vraag, zo bleek donderdagavond. Veel commissieleden waren duidelijk ook geschrokken van de kosten. Wat PvdA en GroenLinks betreft komt er eerst een debat over. “De pilot is geldverspilling”, vinden ze. Ook VVD en Gemeentebelang vinden het geen goed voorstel om de pilot zo door te laten gaan. Gemeentebelang wil er het liefst eerst nog met de inwoners over in discussie gaan. De fracties van ChristenUnie, CDA en D66 zijn er ook nog niet uit en gaan het opnieuw met elkaar bespreken.
partijen willen ook eerst beter weten binnen welke kaders de pilot wordt uitgevoerd. Het raadslid Marcel Heldoorn (ChristenUnie) stelde dat de pilot helemaal niet nodig is om erachter te komen welk inzamelsysteem het beste is. Volgens hem bestaat er al een onderzoek met gegevens van 130 gemeenten die aantonen dat zelfs met het tegelijk plastic thuis ophalen én zelf wegbrengen negatief uitpakt op de hoeveelheid én de zuiverheid van het ingezamelde plastic. “Dus we weten nu de uitkomst al”, aldus Heldoorn. Enklaar bleef echter voet bij stuk houden. “Het college van B en W denkt echt dat de pilot eraan bijdraagt om erachter te komen wat voor Harderwijk het beste werkt”.
