In 1285 sloot Harderwijk zich aan bij de Hanze en is tot 1628 lid gebleven van de Hanze.
De Hanze periode liep van de 12de tot 17de eeuw.
De Hanze zijn ontstaan in Duitsland.
Het woord Hanze komt van het oud hoog Duitse woord hansa dat "groep, schare of gevolg" betekend.
Een groep Duitse handelaren rond de Oostzee richten in het midden van de twaalfde eeuw een verbond op om zo veilig te kunnen handelen. Ze bieden elkaar bescherming en sluiten handelsverklaringen.
In 1356 werd in Lübeck een verbond gesloten dat er voor zorgde dat de Hanze een verbond tussen steden werd en niet meer alleen voor de handelaren in die steden.
In 1285 sloot Harderwijk zich aan bij de Hanze en is tot 1628 lidgebleven van de Hanze.
Helaas is er uit de Hanzetijd weinig tastbaars bewaard gebleven. Het Stadsmuseum is dan ook blij dat ze een "Noors paard gewichtje" in hun collectie hebben. Het paardgewichtje is in 1999 door de Harderwijker John ten Pierick aangetroffen in een bouwput voor zwembad De Sypel. Streekarchivaris Henk Hovenkamp zag direct de unieke waarde voor Harderwijk en kocht het aan.
Het gewichtje in de vorm van een paard komt uit de buurt van Oslo in Noorwegen, en werd gebruikt voor het wegen van zilver en goud om de betalingen aan de Noren goed af te wegen. Er werd gehandeld in zout, vis, granen, hout, bier, wijn, laken, bijenwas en pelzen. De zee en de rivieren vormden een belangrijke schakel in het vervoer van deze producten. In de Hanzesteden en dus ook in Harderwijk heerste in deze eeuwen volop bedrijvigheid en de economie bloeide als nooit tevoren.
Vanaf de opening van het Stadsmuseum in april 2014 kan men het paardgewichtje op de gratis toegankelijke begane grond bewonderen.De
Vrede van Harderwijk
8 mei 1446 vrede van Harderwijk.
Met de Vrede van Harderwijk kwam een einde aan een vierjarig gewapend conflict tussen de Noord-Duitse Hanzesteden onder leiding van Bremen enerzijds en de Hanzesteden van Holland, Zeeland, Friesland en Vlaanderen anderzijds.
Maandenlang verbleven de deelnemers aan het vredescongres in herbergen aan de Bruggestraat achter de Hooghe Bruggepoort.
De Hoge Bruggepoort en de Lage Bruggepoort
De bruggepoorten waren, zoals de naam al suggereert, voorzien van een lange brug in zee, waaraan platbodems en roeiboten konden afmeren. Ze fungeerden als aanlegsteiger voor schepen en via deze bruggen werd scheepslading aan en afgevoerd. De Hogebruggepoort lag ter hoogte van de Bruggestraat, de Lage bruggepoort ter hoogte van de huidige Vischpoort. Beide poorten zijn voorzien van groeven waarin vloedplanken konden worden geplaatst. Hiermee kon men zich weren tegen overstroming en/of stormvloed.
De visafslag
De visafslag bevond zich in de Bruggestraat nabij de Bruggepoort. Hier was ook het herbergkwartier van de stad
Koggeschepen
De handel tussen de Hanzesteden gebeurde meestel met Koggen, een klein scheepstype dat qua uiterlijk doet denken aan de schepen van de Noormannen.
Het waren eenvoudige, van hout gebouwde schepen met één stevenroer en één groot zeil dat overdwars op het middenschip stond geplaatst. Een ander kenmerk van de Kogge was de platte bodem waardoor op relatief ondiep water kon worden gevaren.
De lengte van de Koggen was verschillend maar bedroeg over het algemeen tussen de tien en dertig meter. In de kogge was een flink laadruim waardoor het tonnage tot boven de 150 ton kon oplopen. Naast het vrachtruim en de mast was er plaats voor bemanning (kasteel) en roerganger, die de scheepjes op onwaarschijnlijk lange reizen langs de verre kusten voerden.
In veel stadszegels van voormalige Hanzesteden komt de kogge voor.
Vanwege de geringe diepte van de Zuiderzee, gingen de grote koggeschepen buiten de stad voor anker. Met kleine schepen werd de handelswaar tussen de Kogge en de stad vervoerd. Na de Hanzeperiode is er pas een vaargeul gemaakt zodat ook grotere schepen de stad konden bereiken.
De Heren van Kuinre
Op de grens van Friesland aan de Zuiderzee lag de burcht Kuinre. Een strategische plek op de vaarroutes van en naar de Ijsselmonding en de rivieren de Kuinder/Tjonger en de Linde.
De heren van Kuinre hadden een grote machtspositie en waren niet geliefd bij de handelaren van de Hanzesteden. De heren van Kuinre noemde zichzelf ridders maar in de ogen van de Hanze waren het zeerovers. Ze overvielen en plunderden de schepen op de Zuiderzee, de in beslag genomen goederen kon voor losgeld terug gekregen worden. Ook waren ze er niet vies van om zo af en toe een schip tot zinken te brengen.
De besturen van vele Hanzesteden zoals Zwolle, Kampen, Deventer of Stavoren beklaagden zich vaak over hun misdragingen. Daarnaast deden de heren van Kuinre aan valsmunterij.
Het oude kasteel Werd door de Zuiderzee opgeslokt en aan de andere kant van de rivier de Kuinre/Tjonger werd een nieuwe burcht gebouwd. Nadat de bisschop van Utrecht hun niet meer steunde raakte de heren van Kuinre hun macht kwijt. En na verloop van tijd werd ook hu nieuwe burcht door de Zuiderzee opgeslokt.
Bij de drooglegging van de Noordoostpolder zijn er resten van de burchten gevonden. Tegenwoordig houdt de Stichting Burcht(en) van Kuinre zich bezig met de herbouw van de burcht(en) van Kuinre.
Met de drooglegging van Flevoland zijn 14 wrakken gevonden van Koggen.
Bier
In de middeleeuwen werd veel bier gedronken. Het bier was lichter dan ons huidige bier en doordat het gekookt en gefilterd werd ook veiliger dan water wat vaak vervuild was.
Zo was het een gebruik dat op 2 februari (Maria Lichtmis) aan de schoolkinderen van Harderwijk een vat bier geschonken werd.
Het bier werd gebrouwen in de omgeving van de Smeepoortstraat en de Brouwersteeg.
Hanzedagen/Vergaderingen van de Hanze
De Hanzedagen (vergadering der Hanze) zijn in het verleden drie keer in Harderwijk gehouden;
24-10-1362
06-05-1394
28-05-1438
Eten en eetgewoonte
Wat en hoe at men in de Hanzetijd. Lees hier over de eetgewoonte en probeer zelf ook recepten uit.
De Kogge
De Kogge is een klein scheepstype dat qua uiterlijk doet denken aan de schepen van de Noormannen.
Moderne Hanze
In 1980 is in Zwolle de "moderne" Hanze opgericht. De oude Hanzesteden die zich hierbij hebben aangesloten, houden de oude Hanze levend o.a. door cultureel, sociale en economisch samen leving.In 2007 is Harderwijk toegetreden tot de "moderne"Hanze.
Gedichten over de Harderwijker Hanze
Overzicht van de Stadsgedichten van Harderwijk die geschreven zijn voor de Hanze.