Door Harry Schipper – Niek de Jong is afgelopen maandagnacht op 79-jarige leeftijd overleden.
Niek de Jong, geboren op 24 januari 1943 in Enkhuizen, kwam in 1971 in Harderwijk wonen, kort na zijn benoeming tot onderwijzer van de voormalige lagere school Oranje-Nassau. Eerst in de toen net nieuwe flats aan de Goeman Borgesiuslaan, daarna in de nieuwe wijk Stadsweiden en de laatste jaren in Drielanden.Niek de Jong geldt als één van de vurigste pleitbezorgers voor het behoud van het historisch erfgoed van Harderwijk die de stad ooit heeft gekend
Van meet af aan was Niek geïnteresseerd in de geschiedenis van Harderwijk. Dat leidde ertoe dat hij in 1974 toetrad tot de toen nog piepjonge Oudheidkundige Vereniging Herderewich, de tegenwoordige Historische Vereniging Herderewich. In 1977 trad hij toe tot het bestuur, om - na een veelheid aan functies binnen Herderewich - in 1999 tot voorzitter te worden gekozen. Die functie bekleedde hij tien jaar lang.
In de tussentijd was hij actief als redacteur van de Kroniek van Harderwijk en van het mededelingenblad van de vereniging. Hij was ook één van de oprichters van de werkgroep archeologie. Samen met amateurarcheoloog E.J. Feenstra was hij tijden achtereen te vinden bij het veldonderzoek in het Friese Grachtgebied, dat toen op de schop ging. Het vermoeden bestond dat in de buurt van waar nu zo ongeveer de Albert Heijn staat, tussen de Knijptang en de Selhorstweg, de Middeleeuwse Sint Nikolaaskerk en de bouwhof Selhorst moest hebben gestaan. Ondanks interessante bodemvondsten kon dat vermoeden niet worden bevestigd. Ook later was Niek vaak betrokken bij archeologische opgravingen op andere plekken in Harderwijk.
Niek de Jong was ook de man die zich tot aan de Raad van State toe bleef verzetten tegen de in zijn ogen te hoge nieuwbouw aan het Kerkplein, op de plek waar eerder het rusthuis Bethel stond. Zijn verzet leidde ertoe dat de gemeente meer en meer in overleg trad met de oudheidkundige vereniging en er een monumentenlijst kwam van beeldbepalende panden in de Harderwijkse binnenstad. Er kwam zelfs een gemeentelijke Monumentencommissie waarin Niek toetrad als lid.
Niek kwam namens Herderewich ook in verzet tegen de voorgenomen sloop van de poortgebouwen van de Oranje Nassaukazerne. De gemeente had daarvoor zelfs al een vergunning verleend, ondanks protesten van haar eigen Monumentencommissie. Niek vocht door tot de Raad van State en wist uiteindelijk te bereiken dat de poorten en poortgebouwen behouden bleven voor de stad. Ook streed hij - met succes - voor het behoud van een stuk muur in het Hortuspark, dat deel uitmaakte van het Minderbroederklooster.
Naast zijn rollen in Herderewich was Niek de Jong bestuurslid van Stichting Vrienden van de Grote Kerk. Ook was hij enkele jaren bestuurslid van de PvdA Harderwijk en lid van de gemeentelijke Straatnamencommissie. Hij publiceerde tezamen met Peter Mesker het boek 'Van Heeraaltszstraat tot Triasplein - Het Straatnamenboek van Harderwijk en Hierden'. Hij schreef heel veel artikelen over de geschiedenis van Harderwijk in vooral het Herderewich-ledenblad Vittepraetje en redactionele bijdragen in een groot aantal boeken over de geschiedenis van Harderwijk. Bovendien was hij vele jaren vrijwilliger van het Stadsarchief Harderwijk en organisatorisch nauw betrokken bij tal van evenementen, zoals Open Monumentendag Harderwijk.
Voor zijn talrijke verdiensten ontving Niek de Jong in 2009 een koninklijke onderscheiding en werd hij benoemd tot lid in de Orde van Oranje-Nassau.
Niek de Jong was vanaf het begin ook trouw bezoeker van de bijeenkomsten van het Meester Kootgenootschap, een journalistieke sociëteit vernoemd naar de markante journalist (en ook onderwijzer) Hendrik van Koot. Oprichter Jos Kunne: “Niek de Jong was een indrukwekkend vat vol feiten en andere wetenswaardigheden over de geschiedenis van Harderwijk.
Bovendien was hij decennialang een volhardende pleitbezorger van het behouden en beheren van het historisch erfgoed in onze stad. En als een bepaald beleidsvoornemen van de gemeente Harderwijk hem niet aanstond, dan schroomde hij niet om ten stadhuize een luis in de pels te zijn. Hij was bovenal een bevlogen deskundige op het gebied van de Harderwijker historie."
Voor wethouder Martijn Pijnenburg van kunst, cultuur en erfgoed, met ook monumentenzorg en archeologie in zijn portefeuille, staat vast dat Niek de Jong een grote rol heeft gespeeld in het behoud van historisch erfgoed in Harderwijk. Pijnenburg was voor zijn wethouderschap ook bestuurslid van Herderewich, maar pas jaren nadat Niek de Jong daar al uit was. “Niek zat toen nog wel in allerlei commissies. Samen met hem heb ik in 2008 een boek geschreven over de Harderwijkse pastoor Karel Mars, de oprichter van Herderewich. Zo heb ik hem goed leren kennen. Hij had een enorme kennis van de Harderwijker geschiedenis. Daar heeft hij ook heel veel over geschreven en onderzoek naar gedaan”.
“Niek had een fijne manier waarop hij zich soms heel activistisch inzette voor Harderwijk. Dat deed hij lang voor ik hem leerde kennen, maar ook erna. Ook nadat hij geen deel meer uitmaakte van de Monumentencommissie, liet hij nog vaak van zich horen. Ook in de politiek. Je hebt zulke markante mensen, met een scherpe mening, hard nodig. Ik heb dat altijd ontzettend aan hem gewaardeerd”.
Afgelopen zomer verscheen in het ledenblad Vittepraetje van Herderewich een interview van Anita Raaphorst met Niek de Jong, waarin hij opnieuw een lans breekt voor het behoud van het Harderwijkse erfgoed: “Wat afgebroken is, daar kun je niets meer aan veranderen, maar wat er nog wel is moet je behouden (…). We hebben zoveel om trots op te zijn, daar moeten we voor strijden. Daar moet je de inwoners enthousiast voor maken door ze historische achtergronden te laten zien!”
Niek de Jong overleed deze maandagnacht aan de gevolgen van ernstig nekletsel die hij zaterdag 19 november ’s nachts had opgelopen bij een ongelukkige val van de trap.
De afscheidsbijeenkomst en begrafenis van Niek de Jong is zaterdag 3 december vanaf 10.30 uur op begraafplaats Elzenhof in Harderwijk.
