Door Petronella van het Goor - Dit is het negende interview in de reeks 'Droom Groot'. Een serie interviews (live in Café de Liefde), waarin we mensen de hemd van het lijf vragen. En daar vervolgens verslag van doe. Mede mogelijk gemaakt door MPeople en Harderwijkse Zaken.
Hij heeft zijn eigen bedrijf en is de drijvende kracht achter RefugeeConnect. Een maatschappelijke organisatie die opkomt voor de arbeidsrechten van asielzoekers. Maar wie is Maarten van Panhuis eigenlijk?Iedereen in Harderwijk kent hem wel, of heeft op zijn minst zijn naam ergens gehoord. Jarenlang was hij raadslid voor de VVD, hij zat en zit in allerlei commissies en besturen
“Ik kan met bijna iedereen wel een praatje maken, zit niet zo vaak om woorden verlegen, maar als ik ergens mee worstel, als ik verdriet heb of dingen moeilijk vind, houd ik dat heel vaak voor mezelf.” Waarom dat zo is, weet hij niet zo goed. “Ik denk dat ik het leven van anderen niet wil ‘verzwaren’ met mijn last. Ik doe het zelf wel.” Zijn vrouw, Eline, weet nagenoeg alles van hem, al moet zij ook wel graven en doorvragen. En misschien een handvol anderen die het meeste weten. “Een paar echt goede vrienden.”
‘Ik was een driftig jongetje’
Maarten komt uit een groot gezin met acht broers en zussen. “Je moest soms even wachten op wat persoonlijke aandacht. Misschien dat ik toen de dingen zelf leerde oplossen. Als ik één van mijn ouders echt nodig had, dan waren ze er hoor, maar emotionele aandacht was gewoon niet altijd per direct beschikbaar, daar moest je even op wachten. Soms had je het dan zelf al ‘opgelost’.” Als kind was Maarten wat driftig, als er teveel emoties waren waar hij geen raad mee wist, werd hij boos. “Mijn moeder ging daar altijd heel goed mee om. Ze negeerde de drift, ging rustig naast me zitten, wachtte tot ik was uitgeraasd en daarna vroeg ze wat ik eigenlijk voelde, of ik wel ècht boos was.
Mijn oudste zoon is een kopie van mij op die leeftijd, drift is ook zijn eerste uiting van emoties. Ik doe bij hem precies hetzelfde als wat mijn moeder bij mij deed.” Maarten had een goede jeugd, maar leefde, terugkijkend, jaren in een soort bubbel. “We waren een reformatorisch gezin, we woonden wel in Hierden – en later in Harderwijk - , maar gingen daar niet naar de kerk en ook niet naar school. Onze kerk was in Nunspeet en onze basisschool in Uddel.” Na de basisschool ging Maarten naar het, eveneens reformatorische, Van Lodenstein College in Amersfoort. Aan het einde van de middelbare, wilde hij dolgraag die bubbel uit, weg van het vertrouwde en soms benauwde.
Van bubbel naar Sarajevo
In 1996 ging hij bij het leger, de militaire dienstplicht was net afgeschaft. “Ik hoorde bij de eerste lichting beroepsmilitairen.” In negen maanden tijd werden ze klaargestoomd voor een uitzending, een vredesmissie. Maarten was net 18 toen hij voor een half jaar naar Sarajevo ging. Wat hij daar meemaakte, heeft hem tot in zijn pit veranderd. “De burgeroorlog was net een paar maanden over, wij moesten de vrede in het kapotgeschoten land bewaren en bewaken. Ik heb daar gezien dat oorlog het ergste in de mens naar boven brengt, er lagen landmijnen in speeltuinen, tussen de schommels en glijbanen. Daar heb ik haat echt gevoeld.”
Na die eerste uitzending volgde een lang verlof. Naar huis, dat klinkt veel fijner dan het was. “Natuurlijk wordt er de eerste paar dagen gevraagd naar je ervaringen, maar die waren zo surrealistisch dat iemand die daar niet bij is geweest, daar niets mee kon. En ik dus ook niet. Ik kon het niet kwijt.” Dat is niemands schuld, dat is de vloek van de veteraan. “Na een week thuis zat ik alweer op de kazerne in Garderen.” Twee jaar later volgde een uitzending naar Kosovo. Als hij zijn ogen sluit, heeft hij het beeld zo weer voor zich. “Kinderen met lege ogen. Kinderen die geconfronteerd zijn met zoveel geweld, zoveel verdriet, dat ze zichzelf volledig afgesloten hebben. Ze keken dwars door je heen. Ik kan nog steeds niet tegen kinderleed, ik kan er niet naar kijken.”
In 2000 nam Maarten ontslag en ging het burgerleven in. Hij kreeg een baan in de sales, volgde opleidingen bij de NCOI en vond zijn weg buiten het leger. “Toen ik net terug was, deelde ik nog wel eens wat, maar de reacties waren vervelend. Van ‘laat ze elkaar lekker voor de kop knallen’ tot ‘daar hoeft ons belastinggeld toch niet naar toe’. Waardering voor mijn inzet daar was er niet.” Uiteindelijk verzweeg hij zijn militaire verleden helemaal, tot een jaar of vier geleden. Door de positieve verhalen in de media, de regionale veteranendag en een etentje met een paar van zijn oude legermaten, laat hij nu trots ook dat deel van zijn verleden zien.
Liefde
Het duurde even voordat Maarten geluk in de liefde vond. Hij was halverwege zijn twintiger jaren heel verliefd op een vrouw die wat ouder was dan hij en in scheiding lag, die relatie duurde zo’n anderhalf jaar. “Maar toen de scheiding er door was, hoefde het voor haar niet meer.” Dat heeft hem heel veel pijn gedaan, zelf zegt hij dat zijn hart gebroken was. Toen hij later Eline leerde kennen, die juist weer een stuk jonger was (hij was 27 destijds, zij 18), heeft hij gewacht met het verklaren van zijn liefde voor hij echt zeker was van haar. “Ik wilde zeker weten dat ik haar niet zou kwetsen, voor zover in mijn kunnen lag.” Na vier jaar verkering, trouwden ze, ruim 12,5 jaar geleden, in Italië.
Geloof
Met Eline hervond hij het geloof in God dat hij in- en na- zijn diensttijd een beetje verloor. “Ik bleef wel bidden voor het eten en ging soms naar een kerk, maar dat was vooral plichtsbesef, een beetje gewoonte of uit schuldgevoel.” Inmiddels zijn ze al jaren actief betrokken bij de Hervormde wijkgemeente de Regenboog in Drielanden, het wat evangelische zusje van Hervormd Harderwijk. Hun drie kinderen zijn er gedoopt. “Nee, het is niet de kerk van mijn ouders en ja, dat vinden ze soms lastig. Maar ze zijn ook heel blij dat ik de weg naar God weer heb gevonden.” Helemaal loskomen van het geloof van zijn jeugd blijkt lastig. Maarten, lachend: “Als de kinderen uit de kindernevendienst met een kleurplaat van Jezus terugkomen, denk ik meteen ‘moet dat nou?’ en galmt het in mijn hoofd: ‘gij zult u geen gesneden beeld maken, nog enige gelijkenis….’ Hetzelfde heb ik met een ijsje kopen op zondag: ‘Zes dagen zult gij arbeiden, maar de zevende dag is de dag des Heeren, dan zult u geen werk doen…’. Dat heeft toch indruk gemaakt.”
Hoop
Het leek niet op te kunnen, zijn energie tomeloos, maar zo’n anderhalf jaar geleden werd Maarten toch echt stilgezet. Hij kreeg uitvalsverschijnselen en na onderzoek werd de diagnose MS gesteld. “Dat is goed onder controle nu, ik gebruik geen medicatie, maar heb mijn leven echt aangepast om dat zo lang mogelijk uit te stellen.” Dat betekende ook simpelweg minder dingen doen, meer tijd nemen om te sporten, te rusten en te luisteren naar zijn lijf. “Voor iemand die het heel moeilijk vindt om nee te zeggen of te stoppen met iets, was dat een hele stap.” Hij merkt dat het hem goed doet, minder moeten. “We hebben er ook echt vrede mee en rust in gevonden. God heeft het in de hand, dat is ons vertrouwen en daar kunnen we ons helemaal in overgeven. Niet alleen met mijn ziekte, maar in alles. Het komt wel goed.”
