Door Marco Jansen - In Gif ontmoeten een man en een vrouw elkaar na jaren weer op een begraafplaats. De aanleiding is een brief over een herbegrafenis: er is gif in de bodem gevonden. Deze onverwachte samenkomst dwingt hen om hun gezamenlijke verlies opnieuw onder ogen te zien. Voor Doris Goosen is het haar laatste stuk als regisseur.
Doris Goosen besloot dat Gif haar afscheid als regisseur wordt. ,,Ik wilde het stuk zelf regisseren vanwege het persoonlijke aspect bij afscheid nemen. Rouw en verlies beleef je allemaal op een andere manier. In dit verhaal gaat het over een man en een vrouw die elkaar na jaren weer tegenkomen.”Gif is een bestaand stuk, geschreven door Lot Vekemans, en het meest vertaalde Nederlandse theaterstuk: het is in liefst 34 talen gespeeld
Verhaallijn
,,Er zit gif in de grond en het graf moet geruimd worden. Wat doet dat met het gezamenlijk verlies? Het verhaal wordt in fases ontrold: nadat de man en vrouw samen een groot verlies hebben geleden, hebben ze daarna zichzelf verloren en uiteindelijk verliezen ze elkaar. Kunnen zij elkaar weer terugvinden na al die jaren, is de vraag.”
Het stuk wordt gespeeld in het oude kerkje De Zin, in de sfeer van de aula van een begraafplaats; daar waar de schrijfster het verhaal heeft gesitueerd.
Het is een rollenspel van twee spelers. Zij hoeven geen grote transformaties te doorstaan en blijven bij hun eigen emotionele kleurenpalet. ,,Toen ik het stuk las, wist ik precies met wie ik dat moest vormgeven: Marjolein Schölvinck en Wietse Hummel. Het vraagt om kwetsbaarheid en dat kan alleen door intens vertrouwen. Interessant voor de spelers is dat ze het stuk een andere inkleuring kunnen geven, afhankelijk van hoe ze het verhaal met elkaar spelen en hoe ze op elkaar reageren.”
Boodschap
Na het verlies van een dierbare is het leven nooit meer hetzelfde. Maar hoe rouw je verdere leven bepaalt, is voor iedereen anders. Wat doet het met je? Brengt het je verder in het leven of trekt het je verder in een moeras? De boodschap van Doris Goosen is dat iedereen op een andere manier omgaat met rouw. ,,De één vindt op tijd woorden voor zijn emoties, de ander lukt dat niet. Iedereen heeft ook een eigen herkenning bij rouw en ik hoop ook dat mensen er troost in kunnen vinden. Iedereen heeft recht op zijn eigen rouw. Mijn boodschap is dan ook: ‘Geef iedereen hierin zijn eigen ruimte.’
Mede opgericht
In 1993 was Doris Goosen één van de oprichters van Theaterwerkplaats Harderwijk. Goosen, afkomstig uit Brabant, kwam via Lelystad en Hulshorst in Harderwijk wonen. Zij volgde de opleiding tot theaterdocent-regisseur aan de Academie van Expressie door woord en gebaar, nu de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht (HKU).
Zij gaf dramaprojecten op basisscholen en ging o.a. werken in cursuscentrum ‘t Klooster (nu Cultuurkust) als dramaconsulent en theaterdocent. ,,Bij een groep mensen ontstond de behoefte aan een amateurtoneelvereniging. We wilden meer dan een paar keer per jaar een klucht opvoeren; goede stukken maken, experimenteren, en een werkplaats zijn. Het mocht ontspannend zijn, maar we wilden het zo professioneel mogelijk doen. Het resultaat moest van goede kwaliteit zijn.”
De andere regisseurs waren aanvankelijk Arthur van Vliet en Jacques Jansen. ,,Oorspronkelijk hadden zij een eigen groep, maar in de Theaterwerkplaats werden de spelers gemixt en keken ze in elkaars keuken. Zo ontstond een artistieke kern en een programma van minimaal drie voorstellingen per jaar.”
Hoogtepunten
In dertig jaar heeft Goosen ongeveer veertig stukken geregisseerd voor Theaterwerkplaats Harderwijk. Een aantal stukken ligt haar na aan het hart. ,,Zo heb ik onder andere in 1997 het stuk Phaedra geregisseerd; een Griekse tragedie en een heel mooi stuk. Zomerdans, van de Ierse toneelschrijver Brian Friel, ging over een katholiek gezin met vijf zussen in de jaren ’30 in Ierland. Ik kom zelf ook uit een groot, katholiek gezin en ik kon daar veel van mezelf in kwijt. Alles klopte.”
Zij heeft genoten van Eigen Huis en Tuin, samen met Vincent van Miert geregisseerd. Een komedie in 2013 op twee locaties; in het Klooster en in de Catharinakapel. ,,Alle spelers deden mee en er was voor het publiek een maaltijd bij.”
Festen, in 2016, had ze al heel lang in haar hoofd. ,,Dat is een confronterend stuk over incest en seksueel misbruik, op basis van een film uit 1995 van regisseur Thomas Vinterberg. Daar was ik enorm van onder de indruk en daar wilde ik een theaterbewerking van maken. Het publiek had ook een rol in het verhaal; dat was bijzonder en indrukwekkend.”
Het was niet alleen maar ernstig: het jubileumstuk Lystrata werd in 2018 in de raadszaal van het stadhuis gespeeld. ,,Dat ging over de vrouwenstaking in de Trojaanse oorlogstijd. Een stuk met veel humor, maar ook politiek gekleurd.”
Oorlog onder de huid was vier jaar geleden – in 2021 in de coronatijd - haar voorlaatste stuk. ,,Dat was een oude belofte die ik heb ingelost met één van mijn oudste speelsters, Lia Dasberg.”
De voorstellingen in verschillende genres hadden één ding gemeen: het moest wel ergens over gaan. ,,Het moet inhoud hebben en ik moet mij eraan kunnen verbinden. Waarom wil ik dit verhaal vertellen? Dat vind ik belangrijk en daar was ik altijd naar op zoek.”
Bestuurswisseling
Naast het afscheid van Doris Goosen als regisseur neemt voorzitter Ineke Arends op 1 november na acht theaterseizoenen afscheid. ,,Een seizoen duurt van september tot juni en ik ben in 2018 begonnen. Ik heb de producties altijd magische en boeiende processen gevonden. Een mens heeft maar één paar ogen, maar als je een rol speelt, beleef en kijk je met andere ogen en belichaam je iets wat je niet bent. Het is heel zinvol dat iedereen in zijn leven een keer een theaterstuk speelt en een andere rol aanneemt. Dat geeft een ander perspectief op het leven.”
Iedere voorstelling geniet zij van het momentum dat ’s avonds de spelers met spanning klaar staan om het spel te spelen en het publiek verwachtingsvol de zaal in komt. ,,Het spelen van theater maakt de samenleving veerkrachtig en weerbaar. Ik vond het boeiend en leuk om daar mijn bijdrage aan te leveren.”
De programmering voor seizoen 2025-2026 en 2026-2027 staat klaar als Diana Zwart het voorzitterschap van haar overneemt. Als kijker was Diana al bekend met Theaterwerkplaats. ,,Ik heb ja gezegd op de vraag om het voorzitterschap over te nemen, omdat theater verhalen vertelt en die verhalen delen zorgt ervoor dat we ervaringen opdoen met levens en uitdagingen van mensen met verschillende achtergronden en culturen. Het zorgt voor verbinding en leert ons elkaar te zien door wisseling van perspectief. Dat is best nodig in deze tijd; een beter begrip van de ander en van de wereld om ons heen.”
Zwart voelt de behoefte om daar een rol in te mogen spelen, in samenwerking met de nieuwe penningmeester/secretaris Jan Postulart. ,,Dat vind ik bijzonder. De regisseurs zijn de artistieke leiders en samen met de spelers, grime, technici en makers vormen we een werkplaats. Het bestuur moet daarbij ondersteunend zijn. De Theaterwerkplaats moeten we samen levendig houden en ik zou het mooi vinden als we het ook wat vernieuwing kunnen geven met jonge theatermakers.”
Het stuk Gif wordt uitgevoerd op drie vrijdagavonden: op 7, 21 en 28 november in De Zin.
Tickets kosten 15 euro, verkoop via: www.theaterwerkplaatsharderwijk.nl
