Door Harry Schipper – Om een goed beeld te krijgen van het wérkelijke aantal dak- en thuislozen binnen de gemeentegrenzen doet Harderwijk, samen met andere Noord-Veluwse gemeenten en Zeewolde, mee aan een omvangrijke telling in het kader van het Nationaal Actieplan Dakloosheid.
Ook mensen die uit hun huis gezet dreigen te worden, vallen onder de ETHOS-telling, die daarmee landelijke en gemeentelijke overheden een veel nauwkeuriger én breder beeld van het aantal dak- en thuislozen geeft, dan traditionele cijfers van bijvoorbeeld het CBS tot dusver lieten zien. Bij die tellingen bleven veel mensen in verschillende vormen en fases van dakloosheid buiten beeld.Met de zogeheten ETHOS-telling worden niet alleen mensen die op straat leven geteld, maar ook mensen die tijdelijk onderdak vinden in een opvang, bij vrienden, in vakantiewoningen, caravans of zelfs in een auto of schuurtje
De ETHOS-telling probeert dat beeld te corrigeren. Daarmee krijgen gemeenten en beleidsmakers betere inzichten in aard en omvang van dakloosheid, zodat ze een gerichter beleid kunnen maken om het te voorkomen en te bestrijden. In het Nationaal Actieplan Dakloosheid, een gezamenlijk actieplan van drie ministeries, is de ambitie vastgelegd om vanaf 2030 geen onvrijwillige dak- en thuisloosheid meer te hebben.
ETHOS is een afkorting die staat voor European Typology of Homelessness and Housing Exclusion en is ontwikkeld om verschillende vormen van woononzekerheid te herkennen en te meten. De telling gebeurt op één specifieke dag in een gemeente of regio. Alle betrokken organisaties, waaronder opvangcentra, huisartsen, scholen en welzijnsorganisaties, registreren dan wie zij kennen als iemand die onder een ETHOS-categorie valt.
Op deze manier wordt ook de ‘verborgen’ dakloosheid zichtbaar. Denk aan jongeren, vrouwen, arbeidsmigranten of ouderen die geen veilig eigen (t)huis hebben en nu niet in de officiële cijfers voorkomen. Ook personen zonder geldige verblijfpapieren komen eerder in beeld.
Het is de eerste keer dat Harderwijk meedoet aan een ETHOS-telling. In 2023 is deze telmethode voor het eerst toegepast in de regio Noord-Brabant. Bij de tweede telronde in 2024 deden 55 gemeenten uit zes regio’s mee en bij de derde telronde in 2025 deden 57 gemeenten uit negen regio's mee. De vierde telronde start in 2026. De regiogemeenten Noord-Veluwe, waaronder dus Harderwijk, willen samen met de gemeente Zeewolde hieraan meedoen.
Harderwijk neemt bij de telling als centrumgemeente een regierol op zich. In alle deelnemende gemeenten werken tal van teams en afdelingen mee aan de telling. Ook vragen zij lokale partijen, waaronder zorgaanbieders, om mee te doen.
Naast het in kaart brengen van de verblijfplaats, wordt ook geprobeerd om informatie te verzamelen over zaken als gezondheid, inkomen en duur van de dakloosheid. Niet zelden vormt een combinatie van redenen, zoals verslaving en schulden, een rol bij dakloosheid. Ook psychische problemen vormen nogal eens een reden om een woon- of verblijfplek te verliezen.
De mensen die geteld worden, krijgen daarover informatie via posters en flyers. Ze kunnen op grond van privacywetgeving ook bezwaar maken tegen gegevensuitwisseling, ook al zijn hun namen niet zichtbaar voor de onderzoekers.
