Door Harry Schipper – ‘Zeker 125 tot 500 inwoners van Harderwijk hebben hier geen huisarts. Deze ‘ruwe schatting’ komt van voormalig voorzitter van de Harderwijkse huisartsengroep Joeri Cohen, voor wiens overvolle huisartsenpraktijk - net als die van zijn collega’s – al jarenlang een patiëntenstop geldt.
Misschien wel nadrukkelijker dan in andere gemeenten, omdat er in Harderwijk volop wordt gebouwd en zich hier ook veel mensen uit andere gemeenten nieuw vestigen.Het huisartsentekort is een landelijk probleem, dat zich ook in Harderwijk en Hierden in volle omvang manifesteert
Volgens Cohen melden zich vrijwel dagelijks mensen bij de huisartsenpraktijken in Harderwijk en Hierden. Veelal tevergeefs, want de meeste praktijken zitten overvol en zien zich daardoor genoodzaakt om een patiëntenstop in te stellen. Slechts zo nu en dan heffen beurtelings huisartsenpraktijken zo’n stop voor (heel) korte tijd even op, waardoor er mondjesmaat weer wat nieuwe cliënten instromen.
De veelal nieuwe Harderwijkse ingezetenen zijn daardoor voor hun huisartsenzorg aangewezen op die van hun huisarts in hun vorige woonplaats. “Ik heb zelf een echtpaar in mijn praktijk dat naar Winterswijk is verhuisd waar ze ook geen huisarts kunnen krijgen. Ze moeten daardoor telkens vanuit Winterswijk naar Harderwijk reizen als ze iets hebben”, illustreert de Harderwijkse huisarts het probleem.
Cohen spreekt nadrukkelijk over een ‘ruwe schatting’: “Het is echt lastig om te schatten. Schattingen van de landelijke Rekenkamer laten zien dat 45.000 tot 194.000 mensen geen huisarts hebben. Daarnaast is er een groep mensen die wel ingeschreven staat bij een huisarts maar een andere huisarts wil, bijvoorbeeld vanwege verhuizing of ontevredenheid. Dit gaat naar schatting om 732.000 mensen. In totaal zijn er dus tussen de 777.000 tot 926.000 Nederlanders, dus 1 op de 20, die geen huisarts hebben of een huisarts zoeken. Dus dan zouden in Harderwijk omgerekend ca 125-500 inwoners geen huisarts hebben, maar mogelijk wel circa 2000 een andere huisarts zoeken”.
Volgens Cohen speelt dit probleem al jaren. De oplossing lijkt voor de hand te liggen: er moeten zich in Harderwijk veel meer huisartsen vestigen. En daarvoor is onder huisartsen voldoende animo, zo weet hij. “Maar om hier geschikte en betaalbare praktijkruimte te vinden, dat is in Harderwijk heel moeilijk. Wij huisartsen zijn feitelijk in loondienst van de zorgverzekeraars. We hebben daarom maar een zeer beperkt budget voor huisvesting”.
Wat volgens huisartsen meespeelt is dat ze steeds meer mensen nodig hebben om hun overvolle praktijken draaiend te houden én doordat huisartsen steeds meer zorgtaken toegeschoven krijgen. Cohen kan daarover meepraten: “In onze praktijk werken we nu met drie huisartsen, vier assistenten, twee praktijkondersteuners en een manager. En er is net weer een praktijkondersteuner voor jeugd bij gekomen. Elf man dus”.
Alle zorgverleners van Huisartsenpraktijk Cohen zitten in een inmiddels veel te klein onderkomen aan de Boerhaavelaan, waar nog meer zorgverleners zijn gevestigd. Bij de verloskundigenpraktijk van Willemsen en met de aan de iets verderop aan de Deventerweg samenwerkende fysiotherapeuten Meeringa, Oosterhof en Bles kampen ze eveneens met ruimtegebrek.
Samen met hen is Cohen al jaren op zoek naar een nabijgelegen groter pand of kavel om daarin of op een medisch centrum te vestigen: een eigen Medisch Centrum Tweelingstad. Ze stuiten op een braakliggend stuk grond op de hoek van de Hertog Reinoudlaan en de Gelreweg. Omdat het kavel de bestemming bedrijventerrein heeft, vingen ze tot hun grote teleurstelling bot bij de gemeente die niet bereid bleek om de bestemming te veranderen en dat volgens wetgeving ook niet zomaar mag.
“Er is nog maar een beperkt aantal bedrijfskavels beschikbaar. Het college wil niet dat de schaarse ruimte voor economie afneemt”, beargumenteerden B en W hun opstelling. Ze antwoordden daarmee op schriftelijke vragen van de raadsfracties van GroenLinks en PvdA, die benieuwd waren in hoeverre B en W willen helpen om ervoor te zorgen dat er dichtbij de inwoners van Harderwijk en Hierden voldoende huisartsenzorg komt.
In hun beantwoording onderschrijven ze meteen ook huisartsenzorg ‘van cruciaal belang te vinden en dat ‘de gemeente een faciliterende rol vervult om in omgevingsplannen maatschappelijke functies mogelijk te maken’. De bestemming ‘maatschappelijke functies’ maakt in dit verband de huisvesting van een huisartsenpraktijk mogelijk.
Cohen zet vraagtekens bij die ‘faciliterende rol’ die de gemeente zich toedicht: “Als toenmalig voorzitter van de huisartsengroep Harderwijk heb ik hierover tot een jaar of vier geleden nog gesprekken gevoerd met de toenmalige wethouders. Daarbij kreeg ik telkens van ze te horen ‘dat de huisartsen primair zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen huisvesting’. En nu krijg ik dat weer te horen. Maar eigenlijk is dat een achterhaald standpunt. In het landelijke Zorgakkoord staat hierover heel duidelijk dat ook de gemeenten hierin een verantwoordelijkheid hebben”.
“De gemeente heeft ons in het verleden ruimte voor een gezondheidscentrum beloofd in de Kiekmure, maar heeft voor die uitbreiding niet goed de kosten in het oog gehouden. Toen die in de vele miljoenen bleken te lopen - net als destijds de herbouw van De Roef miljoenen extra hebben gekost- ging dat plan niet meer door. Sindsdien bleef het voor ons stil en zijn we zelf op zoek gegaan en kwamen we met dat stukje grond, waarvoor door bedrijven ondertussen flink wat biedingen zijn gedaan. Ik snap wel dat de gemeente zich moet houden aan andere belangen, maar ik verbaas me er wel over dat de debacles bij De Roef en de Kiekmure niet hebben geleid tot het besef dat ze nu de huisartsen in de steek hebben gelaten”.
Cohen vertelt dat de gemeente ze nog heeft gewezen op een locatie op de hoek van het Dichterskwartier, tegenover Kok Experience. “Maar dat is voor ons veel te duur en eigenlijk ook qua omvang niet geschikt. Ze wezen ons ook op Kranenburg, waar nu nog het azc is gevestigd. Daar is ook ruimte ingepland voor maatschappelijke functies. Maar daarvoor geldt dat stikstofverhaal, waardoor er daar straks geen gewone auto’s mogen rondrijden. Hoe moeten onze patiënten daar dan komen? Daar komt bovendien bij dat het nog jaren duurt voordat die wijk er is. Ik ben nu 48 jaar en hoop als huisarts nog zo’n twintig jaar mee te gaan, maar als het nog eens tien jaar duurt voordat ik daar terechtkan, zie ik tegen die tijd zo’n investering voor mij niet meer zitten”.
In het verleden is in Harderwijk bij nieuwbouwwijken volgens Cohen onvoldoende rekening gehouden met het bestemmen van ruimten voor maatschappelijke functies. “Nu pas zie je dat die bestemmingen wel worden ingepland. In Harderweide en in het Waterfront bijvoorbeeld. Maar niet in de oudere wijken. Maar elke burger heeft toch recht op een huisarts in zijn eigen buurt? Als de gemeente wat de huisvesting van huisartsenzorg betreft niet haar nek durft uit te steken, wat ik wél zie in omliggende gemeenten, dan hebben we hier een serieus probleem”.
Cohen wil daarom graag met de gemeente ‘kijken naar een nieuwe manier om met de gemeente samen te werken om die huisvesting te realiseren’. Hoe hij dat ziet? “Niet met geld. Maar bijvoorbeeld door met projectontwikkelaars tarieven af te spreken. De gemeente kan sturen wat er gebouwd wordt, of grond betaalbaar beschikbaar te stellen”. Volgens de Harderwijkse huisarts is hierin ook voor de politiek een rol weggelegd. “Ik heb daarop mijn hoop gevestigd, want nu zitten we klem”.
