Door Harry Schipper – Een 21 meter hoog poortgebouw van geperforeerd cortensstaal komt terug op dezelfde plek waar ooit eeuwenlang de Luttekepoort heeft gestaan, totdat deze in 1673 door het Franse leger werd opgeblazen en nog veel later, in 1828, helemaal werd afgebroken.
‘Een icoon voor de stad’, omschreef Andrea Dolfsma de ranke, slanke toren van staal maandagavond in de raadzaal tijdens haar presentatie van het plan voor de herbouw van de Luttekepoort. De uit Amersfoort afkomstige architecte van Van Hoogevest Architecten tekende voor het ontwerp dat naar eigen zeggen ‘geen gebouw is, maar een kunstwerk, een uitkijktoren’.De nieuwe roestbruin stalen Luttekepoort, tussen de moderne Houtwalgarage en de historische binnenstad, moet een nieuw visitekaartje en een nieuwe publiekstrekker worden van Harderwijk
Dolfsma presenteerde haar ontwerp voor een opvallend klein gezelschap van omwonenden en vlakbij gevestigde winkeliers uit de Luttekepoortstraat en Grote Haverstraat en kon gevolgd worden via een livestream. Ze ging daarbij niet voorbij aan de eeuwenlange geschiedenis van de poort, die volgens historici mag worden beschouwd als de belangrijkste van alle poorten van Harderwijk, wat ook blijkt uit de rijk uitgevoerde elementen en torens, die het Middeleeuwse bouwwerk destijds sierden.
Oude afbeeldingen van de Luttekepoort stonden aan de basis voor het kersverse ontwerp van Dolfsma. De poort herbouwen zoals ie was, bleek een onmogelijkheid, omdat dat de oorspronkelijke, nog in de grond aanwezige fundering zou aantasten. Ook het onderkomen van de Wereldwinkel, inmiddels tot monument verklaard, zou dan niet ongeschonden blijven. En dat waren wel belangrijke eisen van de gemeente.
De gemeente eiste ook dat een nieuwe Luttekepoort moet passen in de omgeving en dat dit betekende dat er dus geen terugkeer mogelijk was naar hoe het eruit zag in de vijftiende eeuw. Voor iedereen moest ook duidelijk zijn dat het om nieuwbouw ging en dus niet uit vroegere tijden dateerde. Een belangrijke eis was ook dat de doorgang minimaal 4,5 meter breed werd, zodat hulpdiensten als de brandweer de binnenstad kunnen bereiken. Veel historische stadspoorten hadden in oude tijden een veel smallere doorgang.
Die eisen kwamen nadat een aantal inwoners, Laurens Sloot en zijn zus Godelieve Vrijhof-Sloot voorop, met het idee voor de herbouw kwamen. Ze richtten de Stichting Herbouw Luttekepoort op die met omwonenden, winkeliers en de gemeente ging praten over de haalbaarheid. Een aantal jaren terug nam de gemeenteraad een motie aan waarin werd opgeroepen om de haalbaarheid van de herbouw te onderzoeken.
Om de bouw mogelijk te maken wordt het huisje ernaast deels afgebroken. De overblijvende restanten maakten vroeger deel uit van de munitietoren naast de poort en zijn daarmee ook monumentaal. Het munitiepoortgebouw wordt opengewerkt en krijgt in haar nieuwe functie een doorgang voor fietsers en voetgangers. En vormt tevens de entree tot de nieuwe Luttekepoort die overdag publiek toegankelijk is. Wie wil, kan via een trap naar boven klimmen en kan dan op zeventien meter hoogte genieten van het uitzicht.
De eerste reacties van omwonenden gingen over te verwachte problemen zoals minder zonlicht in de woningen aan het begin van de Doelenstraat. “Ik krijg wel 21 meter staal voor m’n huis en ga zo veel licht in m’n huis missen”, zei een toekomstige overbuurman . Iemand anders was beducht op een toename van (urinerende) hangjongeren en drugsoverlast in de smalle steeg naast de herbouw.
Die problemen kunnen volgens Dolfsma met goede verlichting wel worden ondervangen. Ook meende iemand dat de parkeeroverlast die er nu vaak al is, met de poorttoren zullen verergeren. Dolfsma suggereerde dat de herbouw ‘misschien een aanleiding is om in gesprek te gaan met de gemeente om goed te kijken waar je nu wel of niet kunt parkeren’.
Wethouder Jeroen de Jong was ook bij de presentatie aanwezig. Net als de meeste aanwezigen vond ook hij het ‘een mooi ontwerp’ en ‘een prachtig initiatief’. Hij verklapte dat er ambtelijk al een voorstel wordt voorbereid en dat het college van B en W in beginsel positief staat tegenover de herbouw. “Maar het is uiteindelijk aan de raad”, aldus de wethouder. Hij wees erop dat er niet alleen besloten wordt over een wijziging van het bestemmingsplan, maar mogelijk ook over de financiering.
Onduidelijk is nog wie de rekening van de herbouw van de Luttekepoort gaat betalen. Volgens Laurens Sloot zijn die becijferd op 1 à 1,5 miljoen euro. De Stichting Herbouw Luttekepoort kan dat bedrag zelf niet ophoesten en is dus van andere partijen afhankelijk. Dat kan de gemeente zijn, met bijvoorbeeld steun van de provincie, maar ook crowdfunding is een optie. Mogelijk kan de exploitatie van het gebied tussen de Houtwalgarage en de Luttekepoort tot ‘iets aantrekkelijks met horeca en terrasjes’ een bijdrage leveren in het kostenverhaal. Volgens een van de omwonenden is het daar ‘nu al een prachtig ontmoetingspunt’.
