Gemeente verrast met plan Venetiaanse bruggen in binnenstad

Door Harry Schipper – Behalve het ‘Barcelona op de Veluwe’ wil Harderwijk zich vanaf de zomer van 2021 toeristisch ook gaan profileren als het ‘Venetië van Gelderland’.

Daartoe worden nog dit jaar in de Harderwijkse binnenstad de in de Middeleeuwen al onbruik geraakte loop van de Sypelbeek in ere hersteld, compleet met vier bruggen in de Donkerstraat, Bruggestraat en Kerkstraat en op de Markt ter hoogte van de Hondegatstraat.

Het college stemde dinsdag in met het voorstel, nadat eerder al de commissie Ruimtelijke Kwaliteitscontrole een positief advies had uitgebracht. 

De gemeente wil met het herstel van de Sypelbeek, tot in de eerste helft van de vorige eeuw ook bekend als ‘De Beke’ of de ‘Stadsbeek’, eigenlijk het toenemende risico op wateroverlast door langdurige en hevige regenval in de Harderwijkse binnenstad verminderen. “Maar met de aanleg van de bruggen wordt tegelijk de Harderwijkse binnenstad een stuk attractiever voor met name het buitenlands toerisme. En water in de binnenstad zorgt ook nog eens voor lagere temperaturen tijdens hete zomers. We vangen dus drie vliegen met één klap”, zo laat een woordvoerder weten.

Henk Stuurman bij Stadsbeek Harderwijk
(Henk Stuurman bij Stadsbeek in het Hortuspark)

Hij voegt eraan toe dat de uitwerking ‘letterlijk in een stroomversnelling’ is gekomen door de uitbraak van het coronavirus: “Het noodgedwongen wegblijven van toeristen aan onze stad gaan we positief benutten door sneller dan ooit met de uitvoering te beginnen”.

De schetsplannen tonen de bruggen in Venetiaanse stijl. Ze krijgen een afgevlakte booghelling. Daardoor kunnen naast voetgangers ook fietsers en scootmobielen er over heen. Rolstoelgebruikers ook, al zullen de meesten wel een handje geholpen moeten worden.

Omdat de voorkeur uitgaat naar een volledig in metselwerk en natuurstenen uitvoering, kan er geen (bevoorradend) vrachtverkeer over. Over een alternatieve aanvoerroute is volgende week overleg met het Bureau Binnenstad en de Winkeliersvereniging Binnenstad.

De Sypelbeek was in de vroege Middeleeuwen een smal, maar bevaarbare riviertje. Er voeren kleine schuiten over die groenten, graan en andere handelsproducten aanvoerden vanuit het vruchtbare gebied tussen de Veluwe en de toenmalige Zuiderzee. Daardoor ontstond er bij de monding een handelsnederzetting die uitgroeide tot de latere stad Harderwijk.

Stadsbeek Harderwijk
(Foto Jaap Walraven)

Voor de reconstructie van de beekloop wordt gebruik gemaakt van kennis van de Harderwijkse werkgroep van de AWN, de landelijke vereniging van vrijwilligers in de archeologie. Die stuitte de afgelopen decennia bij archeologische opgravingen op de beekbedding. “De beekloop is bij veel Harderwijkers al goeddeels bekend”, vertelt AWN-lid Henk Stuurman, “want de beek is in de late middeleeuwen tussen het Hortuspark en de Zuiderzee omgelegd en helemaal overkapt. De beek bestaat feitelijk nog steeds en loopt vanaf het park onder de modezaak Le Garage door naar de Donkerstraat, steekt daar over, gaat onder het Kruidvat en de Kerkstraat door. De beek loopt precies onder het trottoir dat bij de piramide van de Vijhestraat uitkomt, gaat onder de woning van Hans Baars en onder de tuinen achter de Straat van Sevenhuysen door, onder de stadsmuur om vandaar onder de Stille Wei uit te monden in het Wolderwijd.”

Stuurman vervolgt: Maar wat veel mensen niet weten”, is dat we met behulp van een grondradar een nóg een oudere en feitelijke oorspronkelijkere beekloop hebben ontdekt. Die liep vanaf het Hortuspark via de Markt en vandaar min of meer via de tuinen achter de huizen aan de Bruggestraat naar zee. Dit deel van Harderwijk, tot aan de Diepe Gracht, was vroeger drassig. Vandaar dat het oudste deel van Harderwijk ten oosten ligt van de iets hoger gelegen Hoogstraat. De beken voerden destijds het overtollige water af, dus ik snap het nu voorliggende plan: zo draineer je het héle westelijke deel van de binnenstad en voorkom je toekomstige wateroverlast. Slim; geniaal zelfs!”

Plan is zowel de ‘nieuwe’ als de oorspronkelijke beekloop weer zichtbaar te maken. Dat betekent dat vanaf het Hortuspark de beekbedding wordt uitgegraven. Ook op de Markt wordt de bedding blootgelegd. Omdat de beekbedding vanaf de Markt over veel particuliere grond gaat is het niet mogelijk daar de oorspronkelijk loop exact te volgen. Daarom luidt het voorstel om de waterloop precies in het midden van de Bruggestraat te laten lopen om ter hoogte van het Strandeiland in het Wolderwijd uit te monden.

Omdat de verwachting is dat door de corona-uitbraak het toeristisch seizoen in Harderwijk dit jaar niet meer (goed) van de grond komt, luidt het voorstel om meteen met de werkzaamheden te beginnen. “Het eerst wachten op voorlichtings- en inspraakbijeenkomsten, commissie- en  raadsvergaderingen die voorlopig tóch niet doorgaan, zou teveel tijd kosten. Daarom blijft ook een openbare aanbesteding deze keer achterwege. Het is misschien wat ondemocratisch, maar past binnen de huidige gemeentelijke noodverordening”, laat woordvoering weten. Na online overleg met de fractievoorzitters is er unaniem voor gekozen om direct volgende maand  van start te gaan met de werkzaamheden. “De Bruggestraat ging toch al op de schop, dus daar beginnen ze mee. Dezelfde aannemer als op de Stille Wei heeft opdracht gekregen ‘zo snel mogelijk’ aan de nieuwe en omvangrijke klus te beginnen”.

“We gaan woensdag om tien uur aan de slag”, laat de projectmanager van Ophef-Infra weten. “We beginnen aan de kant van de Vijhestraat met het opbreken van de bestrating. Daar rijden ’s ochtends veel leveranciers langs. De meesten weten er al van, maar ze hebben niet van iedereen contactgegevens. Dus die moeten nog gewaarschuwd dat ze extra vroeg de stad uit moeten zijn, anders moeten ze achteruit het hele stuk terug. En dat lukt niet elke chauffeur. Voor het publiek blijven winkels en horeca gewoon bereikbaar”.

Voor de binnenstadbewoners ligt sinds gisteren een brief klaar met informatie over het project. Omdat door uitval de bezorging in de binnenstad niet of nauwelijks mogelijk is en bijeenkomsten niet meer mogen, wordt de brief, waarin zij op de hoogte worden gebracht van de planning van de werkzaamheden en daarmee gepaarde gaande overlast en omleidingen, zsm bezorgd.

Binnenstad Harderwijk
Foto Ton Pors