‘Er is nog nooit een kind geweest dat zichzelf is geworden zonder anderen’. Oftewel, kinderen hebben hun ouders, docenten, vrienden, maar ook een dominee of voetbaltrainer als die in beeld is, nodig om zichzelf beter te leren kennen en de wereld om hen heen beter te begrijpen.
Deze man is onder meer medeoprichter van het Nederlands Instituut voor Onderwijs en Opvoedingszaken. Hij geeft lezingen in binnen- en buitenland en heeft verschillende boeken geschreven. Zijn visie in een notendop: ‘Er is geen relatie zonder vertrouwen en is er geen echt contact zonder relatie’. Dus als het docententeam de leerlingen oprecht iets mee wil geven, moet ze allereerst betrouwbaar zijn. En dat is nogal wat.Afgelopen dinsdagochtend kreeg het docententeam van het Morgen College een lezing van Marcel van Herpen (Google kent hem).
Er willen zijn voor de leerling, ook al verloopt de relatie moeizaam. “Ik vergelijk het met een vliegreis. Als de koffervakken boven mij rammelen en het vliegtuig schudt, kijk ik meteen naar de stewardessen. Als ik hen nog hoor vragen: ‘koffie, thee, melk, suiker?’, dan weet ik dat alles goed is, veilig. Als ik ze non-verbaal zenuwachtig met elkaar zie communiceren, zit ik niet lekker meer in mijn stoel. Bij onze leerlingen, puberleeftijd en hormonaal als wat, schudt het continu. Als ze naar ons kijken, moet dat hetzelfde voelen als ‘koffie, thee, melk, suiker?’.Betrouwbaar zijn, vraagt namelijk om stabiliteit en voorspelbaarheid.
Van Herpen gaf aan dat ieder kind, iedere puber, behoefte heeft aan relatie, autonomie en competentie. “Want vanuit een relatie, een veilige plek, leert een kind vertrouwen. Op de ander, maar daardoor ook op zichzelf. Een leraar heeft de opdracht om die relatie aan te gaan met een leerling, met de klas. Zodat hij of zij die groep of die leerling dan ook in vertrouwen weer ‘los’ kan laten, autonomie kan geven. Je kunt het ook zelf, ik geloof daarin. Ik geloof in jou. En ook als het even niet lukt, ben ik er voor je.”Iedere leerling moet, bij iedere docent, weten dat hij of zij er mag zijn. Dat wij ze accepteren zoals ze zijn. Niet zoals wij ze graag zien.
Als dat ene meisje of die ene jongen steeds weer de les verstoort, scheldt, altijd aandacht vraagt? “Probeer dan te bedenken dat gedrag altijd een expressie van een impressie is. Heeft de rest van de klas wel een goedgevulde broodtrommel mee en moest hij zelf een korst brood smeren omdat er niet voor hem gezorgd wordt? Dan is het haast logisch dat een kind bij het zien van de rijkgevulde broodtrommels een bepaald gedrag vertoont.” Zonder meer accepteren hoeft niet. “Maar het gesprek erover aan gaan, kan niet zonder relatie. Daarom eerst ‘koffie, thee, melk, suiker?’. Eerst vertrouwen, dan relatie, dan pas loslaten.”En als het met die enkele leerling niet gaat?